Jeśli jakiegoś słonecznego dnia któregoś z naszych czytelników najdzie ochota na wycieczkę, warto odwiedzić Tychy. Spacerować można tu nie tylko po słynnych Paprocanach, lecz także warto skusić się na przechadzkę po najstarszej części miasta – Starych Tychach. Kierując się tam z dworca kolejowego, idąc ulicą Augusta Hlonda, naszym oczom w oddali ukaże się kościół św. Marii Magdaleny, a dużo bliżej – Teatr Mały. Gdy podejdziemy do budynku od jego zachodniej strony, ujrzymy mozaikę zaprojektowaną w 1964 roku przez Janusza A. Włodarczyka, który to projekt architekt zrealizował wraz z Franciszkiem Wyleżuchem.
Przelotne spojrzenie na mozaikę z pewnością nie umożliwi w pełni dostrzeżenia wszystkich jej istotnych detali. Warto więc (nawet narażając się na zdziwione spojrzenia innych przechodniów) zatrzymać się przy niej na dłuższą chwilę. Najpierw sugeruję obejrzeć dzieło w całości. Mając w polu widzenia całą zachodnią ścianę teatru dostrzec można, że mozaika nie jest tylko zbiorem figur geometrycznych, lecz przedstawia sylwetkę miasta. Jest to obraz odrealniony, z pewnością zapadający w pamięć. Według mnie szczególnie przyciągającym i uroczym elementem dzieła są niewielkie, zielone ptaki, trudne do zauważenia z daleka. Co ciekawe, jeden z ptaszków stał się symbolem W celu ich podziwiania zdecydowanie warto podejść bliżej. Można wtedy uchwycić także niezwykłą staranność i pomysłowość w doborze barw i kształtów.
Nie jest to jedyna mozaika, którą tyszanie mogą podziwiać w swoim mieście. Podobne prace, wykonywane między innymi przez wcześniej wspomnianego Franciszka Wyleżucha czy Stanisława Kluskę, znaleźć można między innymi na fasadzie i we wnętrzu biblioteki przy ulicy Dąbrowskiego czy na pylonie konstrukcji schodów pawilonu przy ulicy Wyszyńskiego. W tym miejscu warto wspomnieć o jeszcze jednej, ważnej dla historii miasta mozaice.
Około 1969 roku Franciszek Wyleżuch wykonał mozaikę na elewacji pawilonu tworzącego wejście do wieżowca nieistniejącego już Zakładu Elektroniki Górniczej przy ul. Burschego. Wieżowiec ten, znany powszechnie jako ZEG, był charakterystycznym punktem na mapie miasta. W 2018 roku, po decyzji o wyburzeniu tego budynku, mozaika została przeniesiona. Znajduje się ona aktualnie obok budynku Zespołu Szkół nr 4 im. Janusza Groszkowskiego przy al. Bielskiej. W 2022 roku Urząd Miasta Tychy ogłosił, iż otrzymał ponad 21 milionów złotych dofinansowania gruntownego remontu Teatru Małego – projekt zakłada termomodernizację i przebudowę budynku. Miejmy nadzieję, iż mozaika na zachodniej ścianie teatru nie podzieli losów swojej siostry z budynku Zakładu Elektroniki Górniczej i nadal będzie zdobić Teatr Mały, przyciągając wzrok tyszan i turystów.
M.L.
